Over passend leiderschap!
Laat me je meenemen naar een situatie die ik in mijn praktijk als trainer/coach in leiderschap regelmatig tegenkom. Stel je voor: je bent voortvarend van start gegaan in je nieuwe leidinggevende rol. Je hebt het vertrouwen van je directie en je hebt een duidelijk opdracht meegekregen. Je krijgt de leiding over een goed team dat nu misschien nog een beetje afwachtend is, maar dat je het voordeel van de twijfel geeft. Je bespreekt de opdracht die je hebt meegekregen met je team en krijgt het gevoel dat je het team meekrijgt. Maar na de eerste maanden merk je dat je grip verliest: deadlines worden niet gehaald, sommige teamleden ‘duiken weg’ en je wordt steeds vaker door je medewerkers gewezen op bezwaren tegen je plannen. Je merkt ook dat er binnen je team steeds meer over jou als leidinggevende wordt gepraat: collega’s vinden dat je niet genoeg luistert, te snel vooruit wil en je vooral richt op de teamleden waarmee je een klik lijkt te hebben. Langzamerhand begin je je af te vragen of jouw leiderschapsstijl wel passend is bij de situatie. Is deze situatie herkenbaar?
Zoals gezegd, ik kom deze situatie vaak tegen. Het roept bij mij de vraag op vóórdat iemand aan een leidinggevende klus begint al kan spreken over passend leiderschap. Nee! Achteraf is dit natuurlijk eenvoudig vast te stellen: Kreeg de leider het team mee? Heeft hij/zij zijn doelstellingen behaald? Was hij of zij niet teveel gefocust op planning en control mechanismen? Vooraf vaststellen van passend leiderschap is echter een heel ander verhaal.
Uiteraard kan je met een assessment vooraf toetsen op geschiktheid van de leidinggevende rol, maar geschiktheid is slechts een eerste stap. Je wilt niet slechts een “geschikte” leider zijn, maar een “passend leider”, die de organisatie en het team biedt wat zij nodig hebben. Dit verg nogal wat van jezelf! In hoeverre durf je over je eigen ambities heen kijken om leidinggevende te worden? Er is moed nodig om ‘nee’ te durven zeggen als je voelt dat het eigenlijk niet past.
Wanneer pas je als leider nou goed bij een team of organisatie? De theorie zegt hierover dat leiderschap passend is als er een optimale match bestaat tussen jouw persoonlijkheid, motivatie, invloedstijl en drijfveren met de visie, missie, cultuur, kernwaarden, doelstellingen, ambities én team(-s) van je organisatie. Deze match komt echter niet vanzelf aanwaaien, maar ontstaat in eerste instantie al in een kennismakingsproces met je team en organisatie. Laat je onder dompelen in team, let op de kleine dingen en ook op organisatie issues. Laat je kneden door de organisatiecultuur. Maak ruimte om iedereen te leren kennen (niet alleen de namen) om je te kunnen verbinden aan het team en organisatie. Durf jezelf dan de vraag te stellen of het past dan wel wat er nodig is om passend te worden. Dit kan alleen als je je bewust bent van je eigen ontwikkeling en antennes hebt voor het team. Neem de tijd! Dus passend leiderschap is een groeiproces. Het ontstaat vanuit je geschiktheid door sensitief te zijn, acceptatie te vragen en ontwikkelgericht aan de slag te gaan met je team in je organisatie. Niet passend? Neem de eer aan jezelf.
Sensitief
Een goede match met je team vraagt om je antennes uit te zetten, de groepsdynamiek aan te voelen, acceptatie te vragen en krijgen, organisatiebewustzijn en zelfbewustzijn. Juist door je voelsprieten uit te zetten binnen en je organisatie, zie je als leider het speelveld en dynamiek in de organisatie. Hiervoor moet je ook weten wat er allemaal speelt in je organisatie gebeurt en door welke functionele rol, ambities en drijfveren anderen in de organisatie zich laten leiden. Door je ervaringen, verhalen en ontwikkelingen van bovenaf en uit de externe omgeving te delen met je medewerkers geef je hieraan richting en betekenis. Dit stelt je in staat om de energie van je team in de organisatie te richten op het hier en nu en de toekomst. Hiervoor is het belangrijk om je open, toegankelijk en benaderbaar op te stellen om wederzijdse eerlijke feedback en feedforward te organiseren.
Binnen een gemeente heeft een nieuwe leidinggevende binnen het sociaal domein een boekje gemaakt met daarin de verhalen van ouders van cliënten. Met deze verhalen kan ze over het grote maatschappelijke belang van de zorg vertellen, maar ook duidelijk maken met welke bureaucratische hobbels deze families te maken hebben. Het boek heeft de gemeente geholpen om de belangen van cliënten meer centraal te stellen en opnieuw te kijken waar ze procedures eenvoudiger te maken.
Ontwikkelgericht
Als passende leider ken je jezelf vooral heel goed. Je kent je eigen sterke en zwakke eigenschappen, je weet wie je zelf bent, waar je voor staat en kent je eigen drijfveren. Je bent continu aan de slag met jezelf ontwikkelen en jezelf te verbeteren. Dit betekent ook dat je fouten durft toe te geven en je kwetsbaar durft op te stellen. Hiermee krijg je respect van je collega’s en laat je zien dat er nou eenmaal ‘fouten’ mogen worden gemaakt. Deze ‘fouten’ oftewel het proces van leren moet bovendien bespreekbaar worden gemaakt en niet worden toegedekt uit angst. Hiermee bouw je aan vertrouwen. Dit is van cruciaal belang om als organisatie te kunnen groeien en ontwikkelen.
Tijdens een teamdag kreeg een leidinggevende te horen dat hij in zijn leiderschap te veel stuurt op de KPIs en te weinig aandacht heeft voor de menselijke kant binnen zijn afdeling. Zijn eerste reactie was om in de verdediging te schieten: er klopt immers in zijn beleving helemaal niks van! Maar hij realiseert zich dat hij te snel reageerde, corrigeert zichzelf en geeft aan dat hij het waardeert dat zijn collega zich kwetsbaar en kritisch opstelt.
Kortom: je leiderschap groeit van “geschikt leiderschap” tot “passend leiderschap” door je te verbinden met de opgave, je team vanuit een bewustzijn voor je eigen persoonlijke ontwikkeling. Geschiktheid is slechts tijdelijk! Door jezelf blijvend te ontwikkelen groei je tot een passende leider die zelf in beweging blijft en zowel nu als in de toekomst toegevoegde waarde kan bieden aan je team en organisatie!
Bert Tillema
Consultant & Coach van Veerkracht
Veerkracht Consultancy & Coaching biedt verschillende effectieve leiderschapsroute’s Passend Leiderschap aan. Van maatwerk trainingen tot individuele coaching. Van managementteams tot start ups. Uitgangspunt is afstemming en ontwikkeling van de verschillende drijfveren die leiden tot Passend Leiderschap. Na een zorgvuldig intakeprocedure stellen wij een maatwerkprogramma Passend Leiderschap voor.
