Over ‘slecht’ leiderschap en zinvol werk…
‘Meer mensen ziek of weg bij gemeente …, extern bureau doet onderzoek’
‘EY: Verzuim en verloop en zorg alarmerend hoog’
‘Ziekteverzuim in onderwijs blijft hoog’!
Onlangs verschenen er verschillende alarmerende publicaties over hoge verzuim- en verloopcijfers in verschillende branches als overheden, zorg, onderwijs en logistiek. De koppen hierboven spreken voor zich.
In het geval van de betreffende gemeente zegt men zeer bezorgd te zijn over deze situatie. Mede op grond van sterke interne signalen vindt er een diepteonderzoek plaats door een gerenommeerd bureau. De top van de gemeente treedt hiermee naar buiten om stelling te nemen dat men de ontstane problemen grondig wil analyseren. De vraag is hoe deze situatie is ontstaan? Als professional maak ik me hier ernstige zorgen over. De vraag is ook waarom dit naar buiten komt?
Want, medewerkers komen toch op de eerste plaats in een organisatie? Dat is de grondslag van leiderschap, toch? Waarom is dat niet gewoon realiteit? Als men goed zorgt voor medewerkers, zorgen medewerkers ook voor onze klanten, cliënten, studenten en patiënten! Deze quote komt van Richard Branson. Is hij dan een idealist of een fantast? Dat ligt aan het oordeel van de lezer.
Even een paar feiten
De Personeelsmonitor Gemeenten 2017 heeft in dit kader cijfers bekend gemaakt. Onder andere is de uitstroom bij langer dan 10 jaar in dienst 36%. Dit betekent een significant verlies van menselijk kapitaal. Terwijl ruim 21% van de uitstroom korter dan een jaar in dienst is. Het gaat hierbij vooral om jonge Hbo en Wo opgeleiden. De instroom van nieuw personeel is slechts 10,1% bij gemeenten! Aantrekkelijk werkgeverschap is hierbij een speerpunt. Het landelijke algehele ziekteverzuim bij gemeenten is 5,4%, met een licht dalende tendens van 0,2% t.o.v. 2016. Daar staat tegenover dat men maatregelen als vitaliteitsmanagement heeft genomen, 74% van de gemeenten doet hier min of meer aan. Nog vermeldenswaard is dat 73% van medewerkers in de eindschaal zit omdat de gemiddelde leeftijd ruimschoots boven de 48 jaar ligt.
Over de zorg valt heel veel in de opiniesfeer te schrijven zoals de veel te lage salarissen, de hoge werkdruk onder verpleegkundigen, de wijze van inplannen van verpleegkundigen of gewoon te weinig personeel aan bed. Ook in het basis, voortgezet en beroepsonderwijs is de werkdruk ontzettend hoog te noemen. Toch blijken genomen maatregelen geen significante effecten te hebben, ondanks medewerker tevredenheidsonderzoeken.
De vraag rijst of er een correlatie bestaat tussen ziekteverzuim en uitstroom? Het antwoord op deze vraag lijkt vrij simpel! De interne prestatieafspraken en te behalen doelstellingen leggen een behoorlijke druk op medewerkers. Bedenk maar eens dat een warehouse medewerker, veelal een uitzendkracht, een target heeft te behalen van 800 pakketjes per uur! Dit is uiteraard een voorbeeld uit de praktijk echter zijn er in de logistieke sector harde target afspraken. En in de advocatuur, accountancy en consultancy is bekend dat de targets om facturabele uren te genereren uitputtend stressvol kunnen zijn.
Deze druk leidt o.a. tot werkstress maar ook individualisme onder medewerkers. Mensen in stress komen in hun overlevingsmodus, vechten, vluchten of verdringen. “Ik doe gewoon mijn ding en zie wel hoe ik het einde van de dag wel weer zal halen”! De gevolgen hiervan zijn o.a. meer gericht zijn op zichzelf, slecht coping gedrag, hoger ziekteverzuim, langdurig en kortdurend en uitstroom op eigen initiatief. Gevolg, een enorm menselijk kapitaalverlies.
Hoe komt dit nou vraagt u zichzelf af? Misschien weet u uit uw ervaring hier wel antwoorden op te vinden. Maar laten we het zo stellen dat niemand de wijsheid in pacht heeft om ziekteverzuim en uitstroom even effectief te verbeteren. Het speelt immers al tientallen jaren en ruim 80% van de genomen maatregelen hebben tot dusverre geen verbeteringen tot stand gebracht op dit gebied. Uiteraard zijn er uitzonderingen die aansluiten op de visie van Richard Branson.
Uit het Nationaal Onderzoek ter Verbetering van Organisatie Resultaten (NOVOR) komt naar voren waarom goed personeel vertrekt: slecht leiderschap.
De top drie redenen waarom medewerkers ontevreden zijn en op zoek gaan naar groener gras, zijn:
- Medewerkers worden niet betrokken door de leidinggevende(n);
- Leidinggevende communiceert niet op persoonlijke basis met de medewerkers; en
- Directie heeft geen duidelijk beeld bij de behoeften van de individuele medewerker.
Bestaat slecht leiderschap echt? Triest genoeg wel. Reeds eerder heb ik gepubliceerd dat leiderschap echt een vak is. Met twee of meer petten op kan je als leidinggevende in de dagelijkse praktijk niet daadwerkelijk leidinggeven. Of het nou op strategisch niveau is, op tactisch niveau of operationeel niveau. Leidinggeven is een kwestie van aandacht geven en tijd inplannen voor je medewerkers. Onlangs schreef mijn zeer gewaardeerde collega Ben Tiggelaar een ook publicatie over het feit dat leiderschap een vak is!
Mensen hebben de behoefte zich gelukkig voelen in hun leven. Niet alleen thuis, juist ook op de werkvloer. En hoewel we als Nederland een heel gelukkig land lijken te zijn, is twee-derde van de werknemers niet tevreden in de baan die ze nu hebben (bron PW).Nog afgezien van het feit dat 40% van de medewerkers hun werk als zinloos ervaren. Medewerkers die hun werk als zinloos ervaren zijn ook minder bevlogen en nemen ook geen regie om hun talenten en drijfveren verder zinvol in te zetten. Hierdoor zijn zij minder gelukkig in hun werk dan collega’s die wel zingeving en geluk ervaren. Verder toont dit onderzoek van Schouten & Nelissen onder 1.900 werknemers aan dat zinvol werk een wezenlijke voorspeller is van passie en geluk van medewerkers.
We zijn ons nu bewust wat de effecten zijn van een stuk bevlogenheid en geluk onder medewerkers. Leiderschap met een mensgeoriënteerde visie is een randvoorwaarde voor betekenisvol werk. Dienend leiderschap gericht op het faciliteren van medewerkers in hun werkwensen levert een gelijkwaardige balans en eigenaarschap op. Ook ontwikkelingsmogelijkheden bespreken en reviewen is een randvoorwaarde voor bevlogenheid en geluk. Biedt als werkgever eveneens een goede werk en privé balans en monitor dit regelmatig.
Dit vergt ook wel wat van medewerkers! Vanuit een gevoel van gelijkwaardigheid leren we medewerkers zelf regie te nemen over het ontwikkelen en benutten van hun talenten. Uiteraard gaat dit proces niet vanzelf. Medewerkers hebben hierbij hulp nodig. In eerste instantie van de leidinggevende die vertrouwen heeft en geeft. Daarnaast training en coaching in pro-actief gedrag, eigenaarschap en assertiviteit. Als hier eenmaal aan is voldaan betekent dit dat organisaties hun prestaties verbeteren, de creativiteit beter wordt benut en ten goede komt aan de innovatiekracht. En last but not least, het ziekteverzuim daalt significant en medewerkers zullen loyaler zijn!
Bert Tillema
Consultant & Coach van Veerkracht Consultancy & Coaching